اردیبهشت 93 - اردکان

سوم رجب المرجب مصادف است با سالروز شهادت جانگداز دهمین امام بزرگوار شیعیان حضرت امام علی ابن محمد الهادی النقی علیه السلام

از امام علی النقی علیه السلام چند یادگاری برای ما رسیده است که متاسفانه در بین شیعیان نیز غریب می باشند. در این مجال مختصرا آنها را یادآور می شویم.

1- زیارت جامعه کبیره:

درباره زیارت جامعه کبیره که اقیانوسی مواج از معارف الهی و مضامین عالی مشتمل بر معرفی مقام ائمه علیهم السلام است؛ در این مختصر نمی‌گنجد. اما به همین میزان می توان اشاره کرد که زیارت جامعه که به تعبیر علامه مجلسی(ره) از نظر سند و روایت از صحیح‌ترین و قوی‌ترین زیارات ائمه علیهم السلام است یادگاری عظیمی است که در حرم هر یک از ائمه معصومین علیهم‌السلام آن زیارت را می‌خوانیم.

2- زیارت غدیریه:

زیارت غدیریه نیز سندی بسیار معتبر دارد و روایتگران و گزارشگران آن از بزرگان شیعه هستند، این زیارت مربوط به روز عید غدیری که امام هادی علیه السلام در سفری که به اجبار متوکل از مدینه به سامرا داشتند. در نجف اشرف بودند و این زیارت را خطاب به قبر مطهر جدّ بزرگوارشان حضرت علی(علیه‌السلام) قرائت کردند.

دوستداران اهل بیت از این نکته غافل نباشند که زیارت غدیریه مثل زیارت عاشورا که مخصوص روز عاشورا نیست؛ این زیارت هم مخصوص روز عید غدیر نیست و خوشبختانه محدث قمی نیز این زیارت را به طور کامل در کتاب شریف مفاتیح الجنان آورده‌اند و بر این نکته که هر روز می‌توان این زیارت را قرائت کرد، تصریح دارد.

3- دعای کوتاه در کنار قبر مبارک آن حضرت:

امام هادی(علیه السلام) آنقدر مهربان است و آنقدر برای زائران و دوستداران و شیعیان خیر می‌خواهند که فرمودند: از خدا خواسته‌ام که هر کس این دعا را در کنار قبر من بخواند ناامید برنگردد:
زیارت غدیریه نیز سندی بسیار معتبر دارد و روایتگران و گزارشگران آن از بزرگان شیعه هستند، این زیارت مربوط به روز عید غدیری که امام هادی علیه السلام در سفری که به اجبار متوکل از مدینه به سامرا داشتند. در نجف اشرف بودند و این زیارت را خطاب به قبر مطهر جدّ بزرگوارشان حضرت علی(علیه‌السلام) قرائت کردند

«یا عُدَّتى عِنْدَ الْعَُدَدِ وَ یا رَجآئى وَالْمُعْتَمَدَ وَ یا کَهْفى وَالسَّنَدَ یا واحِدُ یا اَحَدُ وَ یا قُلْ هُوَ اللَّهُ اَحَدٌ اَسْئَلُکَ الّلهُمَّ بِحَقِّ مَنْ خَلَقْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَلَمْ تَجْعَلْ فى خَلْقِکَ مِثْلَهُمْ اَحَداً صَلِّ عَلى جَماعَتِهِمْ وَافْعَلْ بى کَذا وَ کَذا ؛ اى ذخیره من در برابر ذخیره‌ها و اى امید من و تکیه‌گاهم و اى پناهگاه، و پشت و پناهم اى یگانه‌اى یکتا و اى که درباره خود فرمودى: بگو خدا یکى است، از تو خواهم. خدایا به حق هر کس از آفریدگانت خلق کردى و هیچ کس را مانند آنها در میان آفریدگانت قرار ندادى درود فرست بر گروه آنها و درباره من چنین و چنان کن.(در اینجا حاجات خود را بگویید)»

4- نماز بالای سر در حرم حضرت رضا علیه السلام:

ایشان فرمودند: هر کس از خداوند حاجتی دارد پس قبر جدم حضرت رضا را در طوس زیارت کند و دو رکعت نماز نزد قبر او بگزارد و در قنوت نماز حاجتش را طلب کند خداوند دعایش را اجابت می کند مگر اینکه در مورد گناه یا قطع رحم باشد. بر اساس این فرمایش امام هادی(علیه السلام) سزاوار است که از این پس که به مشهد مقدس و حرم مطهر رضوی مشرف می شویم در نماز بالای سر از خدای متعال حوائجمان را طلب کنیم و به یاد این یادگار ارزشمند امام هادی(علیه السلام) هم باشیم.

5- پنجمین یادگار تعقیب نماز :

از علی بن مهزیار روایت شده که محمدبن ابراهیم به حضرت امام علی النقی علیه السام نامه ای نوشت که اگر مصلحت میدانید به من دعایی تعلیم دهید که بعد از هر نماز بخوانم تا خداوند به سبب آن خیر دنیا و آخرت به من عنایت فرماید. امام هادی علیه السلام این دعا را آموزش دادند.

«اَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَریمِ وَ عِزَّتِکَ الَّتى لا تُرامُ وَ قُدْرَتِکَ الَّتى لا یَمْتَنِعُ مِنْها شَىْءٌ مِنْ شَرِّ الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ وَ مِنْ شَرِّ الاَْوْجاعِ کُلِّها وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ؛ پناه برم به ذات بزرگوارت و به عزتت که مورد دستبرد نیست و قدرتت که چیزى از آن خوددارى نتواند، از شر دنیا و آخرت و از شر تمامى دردها و جنبش و نیروئى نیست جز به خداى والاى بزرگ.

در‌‌‌‌‌‌آیات 45 تا 52 سورة انعام ( صفحة 133) قرآن بعد ازگفت ‌و گو با گمراهان و بیان راه‌هایی برای بیدار ساختن ‌آن ها، در ‌آیة 50، نهیبی تکان‌دهنده می‌زند.
پایان ‌آیة 50 می‌فرماید:
«هَل یَستَوِی الأعمی وَ البَصیر؟ أ فَلاتَتَفَکَّرون»؛
«آیا افراد نابینا و بینا همانندند؟و آن ها که چشم اندیشه و عقلشان بسته ‌است، با کسانی ‌که حقایق را به‌خوبی می‌بینند و درک می‌کنند، برابرند؟ پس چرا فکر نمی‌کنید؟»
درحقیقت، این‌آیه، نمونه‌ای از آیات قرآنی است‌ که مکرّراً تشویق و ترغیب به تفکّر می‌کنند.
این‌حدیث از امام ابوالحسنِ‌الرّضا(ع) نقل شده ‌که لَیسَتِ العِبادَه‌کَثرَهَ الصِّیامِ وَ الصَّلاه إنَّمَا العِبادَه‌کَثرَهُ التَّفَکُّر فی أمرِ الله؛
عبادت نماز و روزة زیاد انجام دادن نیست، عبادت، همانا زیاد اندیشیدن در نظام‌ آفرینش و آثار خداست. که سبب افزایش معرفت‌گردد.
تفکّر آن‌ چنان در بالابردن ارزش عبادت مؤثّر است‌که امام(ع) با کلمة إنَّما که به معنی «فقط وفقط» می‌باشد، عبادت را منحصر در تفکّر نشان داده ‌که ‌گویی عبادت، جز تفکّر چیز دیگری نیست. و این، احتمالاً از آن ‌نظر است ‌که عبادت، یعنی انسان تمام وجود خود را در راه خدا به‌کار اندازد؛

امّا در تفکّر، آن ‌چه ‌که به‌کار می‌افتد، عقل است‌که برترین بخش وجود انسان است و یقیناً عبادت عقل بالاترین انواع عبادات خواهد بود تا آن ‌جا که امام(ع) فرمود:
إنَّمَا العِبادَه‌کَثرَهُ التَّفَکُّر فی أمرِ الله؛
عبادت، منحصراً زیاد اندیشیدن دربارة امر خداست.
که سبب زیاد شدن معرفت و مَحَبّت و اطاعت می‌شود و به سایر عبادات، روح می‌دهد و آن ها را در دنیا و آخرت انسان ثمربخش می‌گرداند.
و لذا فرموده‌اند: فِکرُ ساعَهٍ خَیرٌ مِن عِبادَهِ سَنَهٍ؛ زمان اندکی اندیشیدن، در اثرگذاری بر روح انسان، از عبادت یک سال، (و در حدیث دیگری از عبادت هفتاد سال) برتر است.
از مرحوم شیخ انصاری(ره) نقل شده ‌که در جواب ‌کسی‌که سؤال‌کرد: آن، کدام تفکّر است ‌که لحظه‌ای از آن، برتر از هفتاد سال عبادت است؟
فرمود: تفکّر حرّبن‌یزید ریاحی در صبح روز عاشورا که چند لحظه اندیشیدن، او را از لشگر عمر بن ‌سعد جدا کرد و به لشگر امام حسین(ع) انداخت؛ از جهنّم بیرون ‌کشید و میان بهشت افکند.
در حدیثی از رسول خدا (ص) منقول است: یا عَلی لا فَقرَ أشَدُّ مِنَ الجَهل وَ لا عِبادَهَ مِثلُ التَّفَکُّر؛
ای علی، هیچ فقری شدیدتر از جهل و هیچ عبادتی مثل تفکّر نیست؛
کَلِمَهُ حِکمَهٍ یَسمَعُهَا المُؤمِن، خَیرٌ مِن عِبادَهِ سَنَهٍ؛
یک ‌کلمة حکمت‌آمیز که یک انسان مؤمن بشنود، در ترقّی دادن روح او، از یک سال عبادتِ بدون تفکّر بهتر است.
چون بر اثر شنیدن ‌آن یک ‌کلمه، عقلش به‌کار می‌افتد و روحش متحوّل می‌گردد و در نتیجه برترین عبادات انجام می‌گیرد و به سایر عبادات نیز روح می‌بخشد و آن ها را نتیجه بخش می‌گرداند.
در همین ‌یک جملة نورانی رسول خدا (ص) بیندیشیم ‌که چه حکیمانه است:
یا عَلی لا فَقرَ أشَدُّ مِنَ الجَهل وَ لا عِبادَهَ مِثلُ التَّفَکُّر؛ ای علی، هیچ فقری شدیدتر از جهل و هیچ عبادتی مثل تفکّر نیست.
ما مردم، بی‌پولی و تهی‌دستی از ثروت دنیا را شدیدترین فقرِ می‌دانیم و مدام به‌خاطر کمی درآمد و نداشتن خانه و ماشینِ دلخواهِ خود، با غصّه و غم به‌سر می‌بریم.
امّا وقتی به پول فراوان و مسکن و ماشین عالی می‌رسیم، غرق در سرور و فرح می‌شویم و داشتن ‌آن ها را مایة بزرگی و شرف برای خود می‌دانیم و حال ‌آن‌ که چه بسا از معارف و احکام دینی خود، آگاهی چندانی نداریم.
ولی رسول خدا(ص) فرموده‌است:
لا فَقرَ أشَدُّ مِنَ الجَهل وَ لا عِبادَهَ مِثلُ التَّفَکُّر؛
آن ‌چه که فقر به ‌معنای واقعی است، فقر علمی، یعنی‌آگاهی نداشتن از معارف دینی و احکام الهی است، نه فقر مالی، یعنی نداشتن پول و خانه و ماشین.
آیا این، نقص و عیب و ننگ انسان نیست ‌که یک موجود زندة دارای عقل و شعور، با مشتی پول و آهن و آجر و سیمان به موجودات مردة بی‌عقل و شعور، فخر بفروشد و گوهر بسیار گران بهای عمر خود را که باید در راه رسیدن به کمال مطلق و رسیدن به حیات ابدی و سعادت جاودانه به‌کار اندازد، در راه به‌دست‌آوردن مشتی آهن و سنگ تباه سازد؟!
تو به قیمت، ورای هر دو جهانی چه‌کنم قدر خود نمی‌دانی
و این ‌انحراف از مسیر سعادت و افتادن در مسیر شقاوت نیز علتی جز بی تفکّری و نیندیشیدن در باره ی آغاز و انتهای عالم ندارد.
و لذا قرآن ‌کریم ‌که برای تربیت انسان، با بیانات‌ گوناگون، از جمله در همین‌آیة 50 ،آدمیان را دعوت به تفکّر و اندیشیدن در نظام‌ آفرینش می‌کند و می‌فرماید:
«أ فَلا تَتَفَکَّرون»؛
«پس چرا نمی‌اندیشید؟»
حاصل این ‌که، انسان، در اصل خلقتش، دارای عقل و فکر آفریده شده تا با نیروی تفکّر، آفریدگار خود را بشناسد و با اطاعت امر او، به سعادت ابدی نایل ‌گردد که فرموده‌اند:
اَلعَقل ما عُبِدَ بِهِ الرَّحمان وَ اکتُسِبَ بِهِ الجِنان؛